Tirana to stolica, a zarazem największe miasto w Albanii (pomimo że zajmuje powierzchnię zaledwie 42 km2). Położona jest w centralnej części kraju nad trzema rzekami – Lanë, Tiranë oraz Tërkuzë – u stóp góry Dajti, w niewielkiej odległości od wybrzeża Morza Adriatyckiego. Tiranę zamieszkuje ponad 520 000 osób, czyli 1/6 całej ludności kraju. Wśród jej mieszkańców znajdziemy wyznawców islamu, prawosławia i katolicyzmu. Albańska metropolia wyróżnia się bogatą ofertą kulturową, turystyczną oraz gastronomiczną. Każdy jest w stanie znaleźć tu coś dla siebie – miłośnicy historii, nowoczesnej architektury czy tradycyjnych smaków. Tiranę bez wątpienia można nazwać dynamicznym miastem, które podlega ciągłym zmianom, m.in. w wyglądzie, dlatego warto ją odwiedzać, by zobaczyć kontrast między historycznymi i nowoczesnymi obiektami.

Tirana jest stosunkowo młodym miastem, chociaż jej dzieje były dość burzliwe. Jej początki sięgają 1614 r., kiedy została założona przez ówczesnego władcę Imperium Osmańskiego. Przez wiele lat była mało znaczącym miastem, aż do 1920 r., kiedy ogłoszono ją stolicą Albanii. W poszukiwaniu lepszego życia do Tirany zaczęło napływać mnóstwo Albańczyków z biedniejszych rejonów oraz uchodźców, co doprowadziło do przeludnienia i szybkiej rozbudowy. W trakcie drugiej wojny światowej miasto okupowali Włosi – wpłynęło to na zawiązanie się w stolicy komunistycznego ruchu oporu, który doprowadził do jej wyzwolenia w 1944 r. Wówczas rozpoczął się ponad 40-letni okres rządzenia Albanią przez komunistów, z dyktatorem Enverem Hodżą na czele. Za czasów jego panowania w Tiranie zaszły drastyczne zmiany: zburzono część budowli zaprojektowanych przez włoskich architektów, wzniesiono obiekty w stylu socrealistycznym, a na terenie całego miasta powstało wiele bunkrów, które stały się symbolem kraju. Po fali gwałtownych demonstracji na przełomie lat 80. i 90. XX w. nastąpiło załamanie komunistycznego reżimu w 1991 r. Był to moment, który otworzył nowy rozdział w rozwoju stolicy. Rozpoczął się wówczas proces jej modernizacji, trwający do dziś. Szare i zniszczone budynki są odnawianie, przemalowywane na jasne kolory oraz ozdabiane ciekawymi wzorami i malowidłami. które stanowią wizytówkę miasta oraz symbolizują jego nowe życie. Dzięki nowoczesnej infrastrukturze i nieustannym zmianom w wyglądzie Tirana zaczyna przypominać metropolię.

Albańska stolica to tygiel kultur, którego historia obejmuje czasy osmańskie, włoską okupację oraz reżim totalitarny. W związku z tym znajdziemy tu wiele różnorodnych zabytków i miejsc, pochodzących z różnych okresów historycznych. Zwiedzanie Tirany warto rozpocząć od jej zabytkowej części, gdzie znajduje się plac Skanderbega – najważniejsze miejsce w mieście. W samym jego sercu mieści się konny pomnik Skanderbega – bohatera narodowego Albanii. Plac ten jest miejscem spotkań Albańczyków, a wieczorami tętni życiem. Tuż przy nim znajduje się Narodowe Muzeum Historyczne – największe muzeum Albanii, jedna z najważniejszych instytucji kultury w stolicy i całym kraju. Słynie ono z pochodzącej z czasów komunistycznych mozaiki, przedstawiającej 13 postaci Albańczyków, które symbolizują różne okresy w historii kraju. Możemy ją podziwiać na fasadzie budynku muzeum. Obok placu Skanderbega mieści się kolejny cenny obiekt – meczet Ethema Beja, najstarszy budynek Tirany, który powstał na przełomie XIX i XX w. Za meczetem znajduje się typowa dla architektury osmańskiej XIX-wieczna wieża zegarowa, pełniąca funkcję punktu widokowego. Zwiedzając miejsca kultu religijnego, nie można pominąć Wielkiego Meczetu – największej muzułmańskiej świątyni na Bałkanach, która mieści nawet 5000 wiernych.

Do najbardziej charakterystycznych konstrukcji w mieście trzeba zaliczyć bunkry wybudowane dla dyktatora Envera Hodży. Najważniejsze z nich przekształcono w muzea – należą do nich BUNK’ART 1 oraz BUNK’ART 2, które przybliżają odwiedzającym tragiczną historię Albanii, m.in. z czasów drugiej wojny światowej czy reżimu komunistycznego.

Aby poczuć autentyczny klimat Tirany, warto udać się do jednej z nowocześniejszych dzielnic – Nowego Bazaru, gdzie znajduje się targ spożywczy. Można tu kupić świeże warzywa i owoce, a także regionalne przetwory, jak sery czy miody. Wokół targowiska ulokowane są butiki, sklepy z pamiątkami i rękodziełami, a także restauracje serwujące dania kuchni albańskiej. Inną oryginalną dzielnicą jest Blloku, którą śmiało można nazwać najmodniejszą i najbardziej hipsterską dzielnicą stolicy. Dzisiaj tętni życiem od rana do nocy, a w czasach dyktatury była niedostępna dla zwykłych śmiertelników. Znajdziemy tu luksusowe sklepy i butiki, restauracje, kawiarnie, puby, a także dzieła sztuki, do których należą kolorowe murale oraz nietypowo zdobione znaki drogowe. W dzielnicy Blloku panuje przyjazna atmosfera, dlatego nikogo nie powinna dziwić duża popularność tego miejsca zarówno wśród mieszkańców, jak i turystów.
O bogatym dziedzictwie kulturowym Albanii świadczy zabytek znajdujący się właśnie w Tiranie – jest to Forteca Justyniana, pochodząca z 1300 r. i stanowiąca pozostałość po epoce bizantyjskiej. W czasach swojej świetności pełniła funkcję siedziby władców. Obecnie wewnątrz murów obronnych mieści się nowoczesne centrum kulinarno-kulturalne stolicy.

Atrakcją samą w sobie są również kolorowe domy i budynki, rozsiane po całym mieście. Tirana zawdzięcza je jednemu ze swoich burmistrzów, będącemu z wykształcenia artystą malarzem, który chciał w ten sposób ożywić miasto i nadać mu radosny charakter. Mając niewielkie fundusze na naprawę infrastruktury, zlecił przemalowanie ponurych komunistycznych bloków na wyraziste barwy. Kolorowe budynki są dziś wizytówką albańskiej stolicy.
Na miłośników pięknych widoków i niezapomnianych wrażeń na obrzeżach Tirany czeka miła niespodzianka – przejazd czterokilometrową kolejką gondolową Dajti Ekspres, jedyną taką w Albanii. Kolejką można wjechać na wysokość około 1230 m n.p.m. Z górskich wzniesień roztaczają się przepiękne widoki na stolicę i otaczającą ją przyrodę.
Albańska stolica oferuje nie tylko niesamowity klimat, ale również zabytki i obiekty, pochodzące z różnych okresów w historii państwa i prezentujące odmienne style architektoniczne. Z niezbyt znaczącego i interesującego miasta Tirana stała się pulsującą metropolią, docenianą przez coraz więcej turystów.

Materiał przygotowano przy wykorzystaniu następujących źródeł:
http://www.visit-tirana.com/explore-tirana
https://albania.al/destinations/tirana/
https://fly.pl/przewodnik/albania-2/tirana/
https://idziemydalej.pl/tirana-subiektywny-przewodnik/
https://turystyka.wp.pl/albania-tirana-czyli-kolorowa-stolica-co-warto-tam-zobaczyc-6692936646847104a
https://www.lot.com/pl/pl/odkrywaj/inspiracje/blog-podrozniczy/tirana-w-jeden-dzien
https://www.national-geographic.pl/traveler/artykul/tirana-fascynujaca-stolica-albanii-przewodnik
https://zenfutura.pl/tirana-fascynujace-polaczenie-historii-i-nowoczesnosci/