Do wybuchu I wojny światowej białowieska populacja żubrów liczyła między 350 a 1898 osobników, które swobodnie migrowały po całym obszarze puszczy, liczenie przed wybuchem wojny wskazało obecność 727 żubrów. Wojna spowodowała straty nie tylko dla ludzi zamieszkujących obszar Białowieży i okolic, równie tragiczne skutki miała dla fauny i flory puszczy, które były niszczone do szczętu. Niemiecka armia, która dotarła tutaj w 1915 roku, nie oszczędziła żubrów, które na skutek wcześniejszej wieloletniej opieki ze strony okolicznej ludności, zatraciły naturalny lęk przed człowiekiem. Inwentaryzacja stanu liczebności żubrów dokonana przez niemieckich urzędników w 1917 roku wskazała na obecność zaledwie 121 osobników, których los nie polepszył się po wycofaniu się Niemców. Miejscowi kłusownicy zabili ostatniego żubra z Puszczy Białowieskiej w 1919 roku, zadając kres żubra nizinnego na tym obszarze. Los żubrów zdawał się być przesądzony – ostatnie osobniki przebywały w prywatnych zwierzyńcach czy ogrodach zoologicznych (w 1924 roku żyły zaledwie 54 osobniki, w tym dwa byki i jedna krowa na terenie Polski). W 1929 roku powzięto poważne kroki zmierzające do restytucji żubra nizinnego w Polsce – w Białowieży utworzony został żubrzy zwierzyniec o powierzchni 22 hektarów, powiększony później o kolejne 37 hektarów. W większej części przebywały żubry „czystej krwi” (do zwierzyńca trafiały żubry z „domieszkami krwi” żubrów kaukaskich czy żubrobizonów oraz żubry czystokrwiste), w mniejszej żubry podziwiać mogli ze specjalnej trybuny turyści. Do zwierzyńca przybywały różne żubry, których kondycja nie pozwalała na sukces reprodukcyjny, świętowany dopiero w 1936 roku, kiedy 3-letniemu bykowi o imieniu Plisch z prywatnego zwierzyńca w Pszczynie udało się zapłodnić krowę Biscayę, pochodzącą z ZOO w Sztokholmie. Obydwa żubry były osobnikami czystej krwi żubra nizinnego. Cielę przyszło na świat w 1937 roku, jako ogromna nadzieja na powrót króla puszczy! Wybuchu II wojny światowej doświadczyło w białowieskim zwierzyńcu 16 żubrów, ich liczebność w 1944 roku zwiększyła się o kolejnego osobnika. Ciekawostką jest, że pod koniec 1939 roku na całym świecie żyło zaledwie 115 żubrów – w tym tylko 24 linii białowieskiej… W 1946 roku oddany do użytku został nowy rezerwat, który wespół ze „starym” zwierzyńcem, pozwalał na działania naukowców na powierzchni ponad 200 hektarów! Prężne działania naukowców pozwoliły marzyć o powrocie żubrów na wolność – pierwsze osobniki opuściły rezerwat w 1952 roku, a pierwsze „wolne” cielę, od momentu podjęcia starań o restytucję żubrów po 1919 roku, przyszło na świat w 1957 roku. Od 1967 roku zaprzestano wypuszczania kolejnych osobników rezerwatowych na wolność – populacja radziła sobie dobrze!

Najbardziej aktualny spis liczebności białowieskiej populacji żubrów miał miejsce w końcu 2023 roku. Spis wskazał około 892 osobniki, dane oszacowano na podstawie dwudniowej obserwacji zwierząt na terenie BPN oraz przylegających nadleśnictw.