Czarnogóra – bałkańska „czarna perła”
Czarnogóra to jedno z najbardziej niesamowitych, ale również najmniej odkrytych państw Półwyspu Bałkańskiego i całej Europy. Jest niewielkim krajem, położonym w południowo-wschodniej części Starego Kontynentu, nad Morzem Adriatyckim. Graniczy z pięcioma państwami: Chorwacją, Bośnią i Hercegowiną, Serbią, Kosowem oraz Albanią. Powierzchnia Czarnogóry wynosi 13 812 km2, co czyni ją siódmym najmniejszym państwem w Europie, a zamieszkuje ją 620 000 mieszkańców. Stolicą i największym miastem bałkańskiej perły jest Podgorica. Za język urzędowy uznaje się język czarnogórski, chociaż powszechnie używane są również inne, tj. chorwacki, bośniacki, serbski, serbsko-chorwacki oraz albański. Dominującym wyznaniem w Czarnogórze jest prawosławie. Oficjalną walutą kraju jest euro (EUR), pomimo że Czarnogóra nie należy do Unii Europejskiej. Czarnogóra to również jedno z najmłodszych europejskich państw, które ogłosiło niepodległość dopiero w 2006 r. Nazwa kraju oznacza „czarną górę”, która wyglądem przypominała górę Lovćen. Była ona gęsto porośnięta lasem, który z daleka wydawał się ciemny, prawie czarny. Przeważającą część Czarnogóry stanowią tereny górzyste – górskie szczyty osiągają wysokość 2000 m n.p.m. i więcej. Góry schodzą bezpośrednio do Morza Adriatyckiego. „Czarna perła” zachwyca nie tylko pięknym położeniem, ale również przepyszną lokalną kuchnią, charakteryzującą się bogactwem i różnorodnością smaków. Z pewnością każdy turysta znajdzie tu coś dla siebie. Do najlepszych regionalnych specjałów możemy zaliczyć: ćevapčići (grillowane kiełbaski na bazie różnych rodzajów mięs – np. wieprzowiny, baraniny, jagnięciny), popeci na podgorički način (rolada mięsna wypełniona serem i szynką) czy šopska (sałatka z pokrojonych pomidorów, sera feta, z dodatkiem octu i czosnku).
Czarnogóra, pomimo posiadania suwerenności dopiero od kilkunastu lat, może pochwalić się historią, która zaskoczy niejedną osobę. Tereny dzisiejszej Czarnogóry zostały po raz pierwszy zasiedlone przez plemiona iliryjskie. Następnie podbili je Rzymianie, a także Słowianie. Pod koniec XV w. n.e. władzę przejęli tu Turcy osmańscy. Warto wspomnieć, że Turkom nie udało się podbić całego terytorium Czarnogóry, gdyż miejscowa ludność skutecznie stawiała opór i ostatecznie pokonała Osmanów – „czarna perła” była jedynym krajem, który z powodzeniem walczył z Imperium Osmańskim. Najtrudniejszym okresem w historii Czarnogóry okazał się XX w. – królestwo utraciło wówczas niepodległość i po raz kolejny znalazło się pod okupacją. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej Czarnogóra weszła w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS), które przekształcono w Królestwo Jugosławii w 1929 r. Po rozpadzie Jugosławii Serbia wraz z Czarnogórą utworzyły Federalną Republikę Jugosławii, którą na początku XXI w. zastąpiło państwo Serbia i Czarnogóra, istniejące między 2003 a 2006 r. Droga Czarnogóry ku niepodległości rozpoczęła się właśnie w 2006 r., kiedy zorganizowano tu referendum niepodległościowe. Wtedy 55,5% obywateli opowiedziało się za odłączeniem Czarnogóry od Serbii. Tym sposobem Czarnogóra stała się niepodległym państwem i jest nim do dziś.
Z roku na rok do Czarnogóry przyjeżdża coraz więcej turystów. Miejsc do odkrycia w tym kraju nie brakuje. Największym atutem Czarnogóry jest z pewnością jej różnorodność – przepiękne kamieniste i piaszczyste plaże, górskie szlaki, parki narodowe, historyczne miasta, wioski rybackie czy liczne zabytki wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W tym bałkańskim państwie znajdziemy także unikatowe miejsca, których próżno szukać gdzie indziej. Wśród nich możemy wyróżnić Velika Plaža – najdłuższą piaszczystą plażę na Bałkanach, kanion Tary – najgłębszy kanion w Europie, czy Jezioro Szkoderskie – największe jezioro na Bałkanach.
Dla wczasowiczów idealnym miejscem na spędzenie urlopu jest Riwiera Czarnogórska, rozciągająca się wzdłuż wybrzeża Adriatyku na południu Czarnogóry. Oferuje słoneczną pogodę, liczne plaże, bogatą roślinność, tętniące życiem kurorty, a przede wszystkim kameralną atmosferę. Najpopularniejszym miastem wybrzeża czarnogórskiego jest Budva, określana mianem metropolii turystyki czarnogórskiej oraz młodszej siostry chorwackiego Dubrownika. Historia Budvy sięga aż 2500 lat – wówczas tereny te były zamieszkiwane przez Iliryjczyków. Wizytówką miasta jest Stare Miasto, otoczone murami obronnymi, pełne wąskich i krętych uliczek, charakteryzujące się architekturą sakralną. Niedaleko Budvy znajduje się miejsce, które możemy podziwiać na większości widokówek z Czarnogóry, czyli skalista wyspa Sveti Stefan, połączona z lądem wąskim przesmykiem. Niegdyś znajdowała się tu wioska rybacka, której miejsce zajmuje obecnie niezwykle ekskluzywny, pięciogwiazdkowy hotel, składający się z charakterystycznych kamiennych domków, przykrytych czerwonymi dachami.
Miłośników natury i malowniczych krajobrazów niewątpliwie zachwyci Zatoka Kotorska (Boka Kotorska), uważana za jedną z najpiękniejszych zatok świata, otoczona pasmami Gór Dynarskich. Jest to jedyne miejsce w południowej Europie, które przypomina fiord. Zatoka rozciąga się w południowej części Morza Adriatyckiego na obszarze 87,3 km2, a jej linia brzegowa osiąga długość 105,7 km. W 1979 r. Zatoka Kotorska została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Panuje tu śródziemnomorski klimat, który sprzyja nie tylko plażowaniu, ale również pływaniu łódką, pieszym wędrówkom i innym aktywnościom. Bokę otacza wiele niesamowitych i historycznie cennych miast oraz miasteczek. Jedną z takich perełek jest Kotor – miasto-muzeum, które zachwyca w szczególności zabytkowym Starym Miastem, położonym u stóp gór Lovćen. Starą część miasta okalają wysokie mury, a znakiem rozpoznawczym jest labirynt krętych i wąskich brukowanych uliczek. Starówka, podobnie jak cała Zatoka Kotorska, znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Spacerując po tym terenie, nie sposób nie podziwiać zabytków średniowiecznej architektury – kościołów, katedr, weneckich pałaców czy muzeów. To one świadczą o szczególnym bogactwie historycznym tego regionu. Podczas pobytu w Zatoce Kotorskiej, nieopodal miasta Perast, warto wybrać się w rejs na Gospa od Škrpjela – Wyspę Matki Boskiej na Skale. Jest to jedyna sztucznie usypana (przez miejscowych rybaków) wyspa na całym Adriatyku. Mieści się tu jeden obiekt – XV-wieczny kościół katolicki, w którym zgromadzone są dzieła słynnych malarzy. Z tej malutkiej wyspy rozpościera się przepiękny widok na całą Bokę Kotorską.
Wśród czarnogórskich miejsc wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO możemy wyróżnić również Park Narodowy Durmitor – jeden z pięciu parków narodowych w Czarnogórze, znajdujący się w północno-zachodniej części kraju, założony w 1952 r. Jego nazwa pochodzi od jednego z pasm Gór Dynarskich – Durmitoru. Powierzchnia parku wynosi 39 000 ha, co czyni go największym parkiem narodowym w kraju. Jego obszar obejmuje masyw Durmitor, kaniony rzek Tara, Sušica i Draga oraz wyższe partie płaskowyżu Komarnica. Znajduje się tu aż 48 szczytów górskich o wysokości ponad 2000 m n.p.m., z których roztacza się widok na 18 jezior polodowcowych, w tym na Crno jezero (Czarne Jezioro) – najgłębsze jezioro w Durmitorze. Przez obszar Parku Narodowego Durmitor przepływa wiele rzek, m.in. wspomniane Tara, Sušica, Draga czy Komarnica. Znajdują się tu także szerokie wąwozy, rozmaite formy krasowe i niesamowite wodospady. Kanion Tary to najgłębszy kanion Starego Kontynentu – jego głębokość dochodzi aż do 1300 m. Długość kanionu wynosi 80 km. Kanion Tary jest drugim pod względem wielkości kanionem na świecie – większy od niego jest tylko Wielki Kanion Kolorado w Arizonie. Piękno czarnogórskiego kanionu możemy podziwiać z Mostu Durdevića, mierzącego 172 m, uważanego za jeden z 20 najpiękniejszych mostów na świecie. Na fanów adrenaliny czekają tu ciekawe atrakcje – wzdłuż mostu można zjechać na zipline (tyrolce), a na samej Tarze wziąć udział w raftingu. Flora i fauna parku obfitują w różnorodność gatunków – 122 z nich to endemity. Dominują tu bory sosnowe i świerkowe, w których spotkamy rysie, niedźwiedzie czy kozice. Obszar ten jest domem dla 163 gatunków ptaków. Park Narodowy Durmitor przyciąga turystów w każdej porze roku – wszyscy znajdą tu zajęcie dla siebie.
Mówiąc o zabytkach o dużym znaczeniu kulturowym i religijnym, należy wspomnieć o Monasterze Ostrog – perełce architektonicznej na mapie Czarnogóry. Jest to prawosławny klasztor, największe sanktuarium w kraju. Został zbudowany we wnęce skalnej na wysokości 900 m n.p.m. w XVII w. Monastyr Ostrog odwiedza co roku ponad 1 000 000 pielgrzymów z całego świata.
Podczas podróży po Czarnogórze nie powinniśmy pominąć krótkiej wizyty w stolicy, czyli Podgoricy. Miasto znajduje się w dolinie między Górami Dynarskimi, w centralnej części kraju. Miejscami wartymi uwagi w Podgoricy są przede wszystkim: Sobór Zmartwychwstania Pańskiego – najbardziej charakterystyczna świątynia w mieście, XVII-wieczna wieża zegarowa, zabytkowe meczety oraz wodospad na rzece Cem, oddalony kilka kilometrów od centrum.
Czarnogóra jest bez wątpienia jednym z najbardziej interesujących i różnorodnych państw na Półwyspie Bałkańskim. W każdym jej zakątku jest co podziwiać: plaże, góry, cuda natury, parki narodowe, zabytkowe miasta, wspólnie tworzące niesamowity krajobraz. Lista atrakcji, które oferuje ten kraj, jest znacznie dłuższa. Warto przekonać się osobiście, jak tu jest pięknie.
Materiał przygotowano przy wykorzystaniu następujących źródeł:
https://onetontour.pl/czarnogora/w-parku-narodowym-durmitor,450.html
https://www.bbc.com/news/world-europe-17667132
https://www.montenegro.travel/en
https://www.rego-bis.pl/blog/atrakcje-zatoki-kotorskiej
https://www.rego-bis.pl/nasze-kierunki/czarnogora/riwiera-czarnogorska
https://www.traveliada.pl/przewodnik/czarnogora