Sarajewo – miasto, w którym Wschód spotyka Zachód
Sarajewo to jedno z najpopularniejszych i najchętniej odwiedzanych przez turystów miast na Bałkanach. Jest stolicą i zarazem największym miastem Bośni i Hercegowiny. Jego populacja liczy 275 524 mieszkańców (dane z 2013 r.), a powierzchnia wynosi około 142 km2. Sarajewo jest niezwykle malowniczo położone – w środkowowschodniej części kraju, w dolinie rzeki Miljacki i otoczeniu Gór Dynarskich, na wysokości ponad 500 m n.p.m. Nazwa stolicy Bośni i Hercegowiny wywodzi się od dwóch tureckich słów: „saray”, oznaczającego pałac/dwór, oraz „ovasi”, oznaczającego dolinę. Sarajewo charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem narodowościowym, etnicznym i religijnym – wśród mieszkańców tego wspaniałego miasta możemy wyróżnić zarówno Bośniaków, jak i Serbów, Chorwatów czy Romów. Miasto jest wielowyznaniowe – spotkamy tu wyznawców islamu, prawosławia, katolicyzmu i judaizmu. Nie bez powodu Sarajewo jest niekiedy nazywane „Jerozolimą Bałkanów” czy „Jerozolimą Europy”.
W przeszłości w Sarajewie miały miejsce wielkie wydarzenia, przede wszystkim te krwawe i tragiczne, które odcisnęły piętno na życiu Bośniaków i o których nie da się zapomnieć. Miasto zostało założone przez Turków osmańskich w 1462 r. W latach 1878–1918 Sarajewo znajdowało się pod władzą Austro-Węgier. Był to czas znacznych zmian w mieście – nastąpiła jego gruntowna modernizacja, industrializacja, a pod koniec XIX w. uruchomiono tu pierwszy tramwaj elektryczny w Europie i drugi na całym świecie (po San Francisco). Wydarzeniem, które wpłynęło na losy ludzkości w XX w. i do którego doszło właśnie w Sarajewie, był zamach na następcę austro-węgierskiego tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga, dokonany 28 czerwca 1914 r. Zamach sarajewski doprowadził do wybuchu pierwszej wojny światowej. Po zakończeniu drugiej wojny światowej Sarajewo stało się stolicą Bośni i Hercegowiny. W 1984 r. odbyły się tu Zimowe Igrzyska Olimpijskie – po raz pierwszy w historii w kraju zarządzanym przez komunistyczny reżim. Impreza sportowa zorganizowana w Sarajewie wywołała entuzjastyczny oddźwięk w Europie, jednak osiem lat później miasto spotkała kolejna wielka tragedia – po uznaniu niepodległości Bośni i Hercegowiny na arenie międzynarodowej rozpoczęła się wojna domowa w tym kraju, w tym oblężenie Sarajewa przez wojska serbskie, które trwało 1425 dni – od kwietnia 1992 r. do lutego 1996 r. Oblężenie bośniackiej stolicy uważane jest za najdłuższe oblężenie w historii Starego Kontynentu po drugiej wojnie światowej. Pomimo że Sarajewo zostało wówczas wyludnione i doszczętnie zniszczone, udało mu się przetrwać i odzyskać blask.
Sarajewo to bez wątpienia miasto, w którym nie ma czasu na nudę. Znajdziemy tu wiele niepowtarzalnych i cennych zabytków, prezentujących różne style architektoniczne. Wybierając się na spacer po bośniackiej stolicy, warto odwiedzić w pierwszej kolejności Stare Miasto, zlokalizowane we wschodniej części metropolii. W samym jego sercu znajduje się historyczny, orientalny bazar miejski – Baščaršija – stanowiący plątaninę wąskich uliczek, przepełnionych straganami, warsztatami rzemieślniczymi oraz restauracjami. Najbardziej rozpoznawalnym punktem bazaru jest drewniana fontanna Sebilj, będąca pozostałością po jednym z pierwszych europejskich wodociągów. Legenda głosi, że jeśli ktoś dwa razy napije się wody z tej fontanny, powróci do Sarajewa. W tej części miasta mieści się największy i najbardziej okazały obiekt architektury sakralnej – pochodzący z XVI w. meczet Gazi Husrev-Bega, zaprojektowany przez głównego architekta Imperium Osmańskiego na wzór stambulskich budowli. Po drugiej stronie rzeki Miljacki możemy natomiast podziwiać najstarszą muzułmańską świątynię w Sarajewie – Meczet Cesarski. W pobliżu meczetów możemy napotkać na obiekty religijne innych wyznań – Sarajewo cieszy się bowiem mianem jedynego miasta w Europie, w którym meczet sąsiaduje z kościołem katolickim, cerkwią prawosławną i synagogą. Tym sposobem jesteśmy w stanie dotrzeć, po odwiedzeniu meczetów, do XIX-wiecznej gotyckiej katedry Serca Jezusowego, Soboru Narodzenia Matki Bożej czy Starej Synagogi.
Niedaleko Starego Miasta, na rzecze Miljacka, znajduje się jedno z najważniejszych historycznych miejsc w stolicy Bośni i Hercegowiny – kamienny, trzyłukowy Most Łaciński. To właśnie na tym moście doszło do zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga i jego żonę Zofię.
Unikatowymi obiektami na mapie Sarajewa są Sahat Kula – wieża zegarowa, pełniąca funkcję jedynego publicznego zegara na świecie, który pokazuje czas księżycowy, a także Vijećnica – zabytkowy ratusz miejski, niegdyś Biblioteka Narodowa, podpalona w 1992 r.
Na miłośników pięknych widoków czeka następna atrakcja, jaką jest przejazd kolejką gondolową na Trebević. Podczas tej kilkuminutowej przejażdżki można podziwiać Sarajewo z lotu ptaka.
W Sarajewie, które ogarnęła brutalna wojna domowa pod koniec XX w., znajdziemy przede wszystkim miejsca upamiętniające wydarzenia z tamtego okresu i ich ofiary. Szczególną uwagę zwracają sarajewskie róże. Umieszczone są w miejscach, w których w wyniku ostrzału zginęły co najmniej trzy osoby. Dziury w chodnikach po eksplozjach i ślady pocisków artyleryjskich wypełnia czerwona żywica, co tworzy oryginalną formę płatków kwiatów. W całym mieście znajduje się około 150 takich róż.
Zwiedzając bośniacką stolicę szlakiem historycznym, nie można zapomnieć o wizycie na muzułmańskim cmentarzu Alifakovac – jednym z najstarszych cmentarzy w mieście, gdzie pochowane są najbardziej zasłużone osoby. Przeważają tu białe smukłe nagrobki z datami śmierci między 1992 a 1995 r. Ofiary wojny domowej spoczywają również na cmentarzu Kovači.
Do cennych historycznie miejsc należy także Tunel Nadziei, zbudowany pod sarajewskim lotniskiem w 1993 r. Podczas oblężenia Sarajewa przez tunel dostarczano żywność, leki, broń i amunicję, które były kluczowe dla przetrwania bośniackich mieszkańców i walczących żołnierzy. Przemieszczali się przez niego również ludzie. Do dziś zachował się tylko fragment tunelu, który funkcjonuje jako Muzeum Tunelu.
W celu pogłębienia wiedzy na temat konfliktu w Bośni i Hercegowinie w latach 90. XX w. warto wybrać się do Muzeum Zbrodni Przeciw Ludzkości i Ludobójstwa 1992–1995. Muzeum poświęcone jest okresowi oblężenia Sarajewa. Turyści mogą zapoznać się tu z filmami, schematami, fotografiami, mapami, obrazującymi przebieg masakry, a także obejrzeć oryginalne eksponaty, tj. narzędzia tortur.
Miasto, pomimo tragicznej przeszłości, w swojej ofercie turystycznej posiada miejsca rozrywkowe, o niepowtarzalnym klimacie. Jednym z nich jest Sarajevska Pivara – założony w 1864 r. browar, uważany za najstarszy zakład przemysłowy w Bośni i Hercegowinie. Produkuje się tu piwo najwyższej jakości. W browarze oprócz degustowania piw możemy również odwiedzić muzeum, w którym znajdują się eksponaty związane z historią sarajewskiego browaru – od 1864 r. aż do czasów współczesnych.
Wizyta w Sarajewie powinna stanowić obowiązkowy punkt wycieczki po Bośni i Hercegowinie i całym Półwyspie Bałkańskim. Miasto jest niezwykle różnorodne, zarówno pod względem zabytków, architektury, jak i kultury. Sarajewo to miejsce, w którym przenikają się dwa odmienne światy i cztery różne wyznania, a mieszkańcy tworzą wspólnotę i żyją w zgodzie.
Materiał przygotowano przy wykorzystaniu następujących źródeł:
http://www.sarajevo-tourism.com
https://bartekwpodrozy.pl/sarajewo-co-warto-zobaczyc
https://fly.pl/przewodnik/bosnia-i-hercegowina/sarajewo/#
https://www.lot.com/pl/pl/odkrywaj/inspiracje/blog-podrozniczy/sarajewo-atrakcje-i-zabytki#5
https://www.turysta.org/sarajewo-miasto-ktore-cie-zaskoczy
https://www.visitsarajevo.ba/additional-information/#city